Δεξτρομεθορφάνη (DXM) και τραμαδόλη
Η δεξτρομεθορφάνη (DXM) είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται κυρίως ως κατασταλτικό του βήχα στα μη συνταγογραφούμενα (OTC) φάρμακα για το βήχα και το κρυολόγημα. Ανήκει στην κατηγορία των φαρμάκων μορφίνης, αλλά έχει ποικίλες επιδράσεις ανάλογα με τη δόση και το πλαίσιο χρήσης.
Το DXM και ο κύριος ενεργός μεταβολίτης του, η δεξτρορφάνη, δρουν ως ανταγωνιστές του υποδοχέα NMDA (Ν-μεθυλικός-δ-ασπαρτικός). Ο υποδοχέας NMDA είναι ένας υπότυπος υποδοχέα γλουταμικού που εμπλέκεται στη συναπτική πλαστικότητα, τη μάθηση και τη μνήμη. Μπλοκάροντας αυτόν τον υποδοχέα, το DXM μπορεί να παράγει διαχωριστικά αποτελέσματα, τα οποία μερικές φορές συγκρίνονται με εκείνα άλλων διαχωριστικών αναισθητικών όπως η κεταμίνη ή το PCP.
Το DXM έχει επίσης ιδιότητες αναστολής της επαναπρόσληψης σεροτονίνης. Αυτό σημαίνει ότι αυξάνει το επίπεδο της σεροτονίνης, ενός βασικού νευροδιαβιβαστή στη ρύθμιση της διάθεσης, εμποδίζοντας την επαναρρόφησή της στους νευρώνες. Αυτή η ιδιότητα είναι ο λόγος για τον οποίο το DXM μπορεί δυνητικά να προκαλέσει σύνδρομο σεροτονίνης.
Εκτός αυτού το DXM δρα ως αγωνιστής στους υποδοχείς σίγμα-1, οι οποίοι εμπλέκονται στη ρύθμιση της απελευθέρωσης των νευροδιαβιβαστών και εμπλέκονται στη ρύθμιση της διάθεσης, της νόησης και της νευροπροστασίας. Ο ρόλος των υποδοχέων σίγμα-1 στις συνολικές επιδράσεις του DXM εξακολουθεί να μελετάται, αλλά μπορεί να συμβάλλει στις αποσυνδετικές και ευφορικές του ιδιότητες.
Σε υψηλότερες δόσεις, το DXM μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με άλλους υποδοχείς στον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένων των νικοτινικών υποδοχέων ακετυλοχολίνης και των υποδοχέων οπιοειδών, αν και η συγγένειά του για αυτούς είναι πολύ χαμηλότερη. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις μπορεί να συμβάλλουν σε ορισμένες από τις πιο σύνθετες επιδράσεις του φαρμάκου.
Η τραμαδόλη είναι ένα συνθετικό οπιοειδές που χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία του μέτριου έως μέτριας έντασης πόνου. Διαθέτει έναν μοναδικό μηχανισμό δράσης που το διακρίνει από πολλά άλλα οπιοειδή, καθώς δεν επηρεάζει μόνο τους υποδοχείς οπιοειδών αλλά και τα συστήματα νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο.
Η τραμαδόλη δρα ως μερικός αγωνιστής στον υποδοχέα των μ-οπιοειδών (mu-οπιοειδής υποδοχέας). Αυτοί οι υποδοχείς αποτελούν μέρος του ενδογενούς οπιοειδούς συστήματος, το οποίο ρυθμίζει την αντίληψη του πόνου, τη διάθεση και την ανταμοιβή. Ενεργοποιώντας αυτούς τους υποδοχείς, η τραμαδόλη συμβάλλει στη μείωση της αίσθησης του πόνου.
Εκτός από την οπιοειδή δράση της, η τραμαδόλη αναστέλλει την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης. Αυτοί οι νευροδιαβιβαστές εμπλέκονται στη ρύθμιση της διάθεσης και στη διαμόρφωση του πόνου. Αυξάνοντας τα επίπεδά τους στη συναπτική σχισμή, η τραμαδόλη μπορεί να ενισχύσει τις κατερχόμενες ανασταλτικές οδούς στον νωτιαίο μυελό, οι οποίες μειώνουν τα σήματα πόνου πριν φτάσουν στον εγκέφαλο. Αυτή η διπλή δράση καθιστά την τραμαδόλη παρόμοια από ορισμένες απόψεις με ορισμένα αντικαταθλιπτικά, ιδίως εκείνα της κατηγορίας SNRI (αναστολέας επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης).
Η τραμαδόλη μεταβολίζεται στο ήπαρ από το ένζυμο CYP2D6 σε έναν ενεργό μεταβολίτη που ονομάζεται Ο-δεσμεθυλοτραμαδόλη (Μ1), ο οποίος έχει πολύ ισχυρότερη συγγένεια για τον υποδοχέα μ-οπιοειδών από τη μητρική ένωση. Αυτός ο μεταβολίτης είναι κυρίως υπεύθυνος για τις οπιοειδείς επιδράσεις της τραμαδόλης. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτής της μετατροπής μπορεί να διαφέρει μεταξύ των ατόμων λόγω γενετικών διαφορών στο ένζυμο CYP2D6, οδηγώντας σε μεταβλητότητα στην αποτελεσματικότητα του φαρμάκου και στον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών.
Ο συνδυασμός DXM και τραμαδόλης μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές και δυνητικά επικίνδυνες επιδράσεις λόγω της αλληλεπίδρασης των φαρμακολογικών μηχανισμών τους.
- Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης συνδρόμου σεροτονίνης. Τόσο το DXM όσο και η τραμαδόλη αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης, οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα αυτού του νευροδιαβιβαστή στον εγκέφαλο. Όταν λαμβάνονται μαζί, αυτό μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου σεροτονίνης, μιας δυνητικά απειλητικής για τη ζωή κατάστασης. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν σύγχυση, διέγερση, ταχυκαρδία, υψηλή αρτηριακή πίεση, πυρετό, μυϊκή ακαμψία, τρόμο και σε σοβαρές περιπτώσεις επιληπτικές κρίσεις, κώμα ή θάνατο.
- Ενισχυμένη κατάθλιψη του ΚΝΣ. Και τα δύο φάρμακα μπορούν να καταθλίψουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ). Όταν χρησιμοποιούνται μαζί, αυξάνεται ο κίνδυνος σοβαρής καταστολής του ΚΝΣ, που οδηγεί σε βαθιά υπνηλία, αναπνευστική καταστολή και δυνητικά θανατηφόρα υπερδοσολογία. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό εάν οποιοδήποτε από τα δύο φάρμακα χρησιμοποιείται σε υψηλότερες από τις συνταγογραφούμενες δόσεις ή σε συνδυασμό με άλλα κατασταλτικά του ΚΝΣ, όπως το αλκοόλ ή οι βενζοδιαζεπίνες.
- Μειωμένο κατώφλι επιληπτικών κρίσεων. Η τραμαδόλη από μόνη της είναι γνωστό ότι μειώνει το κατώφλι των επιληπτικών κρίσεων, καθιστώντας τις επιληπτικές κρίσεις πιο πιθανές, ιδίως σε άτομα με ιστορικό επιληπτικών κρίσεων. Το DXM μπορεί να επιδεινώσει αυτή την επίδραση, αυξάνοντας περαιτέρω τον κίνδυνο σπασμών, ιδιαίτερα σε υψηλότερες δόσεις.
- Γαστρεντερικά ζητήματα. Τόσο η DXM όσο και η τραμαδόλη μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερικές παρενέργειες όπως ναυτία, έμετο και δυσκοιλιότητα. Η συνδυασμένη χρήση μπορεί να επιδεινώσει αυτές τις επιδράσεις, οδηγώντας ενδεχομένως σε σοβαρή δυσφορία ή επιπλοκές, ιδίως σε ευάλωτα άτομα.
- Ψυχιατρικές επιδράσεις. Ο συνδυασμός μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο ψυχιατρικών διαταραχών, όπως άγχος, ψευδαισθήσεις και σε σοβαρές περιπτώσεις ψύχωση, ιδιαίτερα λόγω των διαχωριστικών ιδιοτήτων του DXM σε υψηλές δόσεις και της επίδρασης της τραμαδόλης στη ρύθμιση της διάθεσης.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα, συνιστούμε να αποφεύγεται αυτός ο συνδυασμός υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.
Last edited by a moderator: