Waarom kan de wetenschap niet zonder proefdieren?
Veel mensen geven vlees en bontjassen op, maar denken niet na over hoe hun medicijnen of gezichtscrème worden geproduceerd. Ondertussen wordt bijna alles wat we op ons lichaam smeren, innemen en gebruiken om schoon te maken op dieren getest. Is dergelijk onderzoek een barbaarse praktijk of een noodzakelijk kwaad?
Ik vertel je waarom dierproeven ethisch omstreden zijn, maar nog steeds worden gedaan, en welke alternatieven er zijn.
In 1947 werd in de Code van Neurenberg (het internationale document dat de principes van medische experimenten op mensen regelt) een dergelijke bepaling opgenomen:
"Het experiment moet gebaseerd zijn op gegevens verkregen in laboratoriumstudies op dieren, kennis van de geschiedenis van de ziekte in kwestie of andere problemen die worden bestudeerd".
De levenskwaliteit van mensen over de hele wereld is veel beter geworden - en dat hebben we te danken aan de vooruitgang in de geneeskunde, farmacologie en cosmetologie. Voordat een nieuwe stof op mensen wordt getest, worden de effectiviteit en veiligheid ervan altijd op dieren getest.
Veel mensen geven vlees en bontjassen op, maar denken niet na over hoe hun medicijnen of gezichtscrème worden geproduceerd. Ondertussen wordt bijna alles wat we op ons lichaam smeren, innemen en gebruiken om schoon te maken op dieren getest. Is dergelijk onderzoek een barbaarse praktijk of een noodzakelijk kwaad?
Ik vertel je waarom dierproeven ethisch omstreden zijn, maar nog steeds worden gedaan, en welke alternatieven er zijn.
In 1947 werd in de Code van Neurenberg (het internationale document dat de principes van medische experimenten op mensen regelt) een dergelijke bepaling opgenomen:
"Het experiment moet gebaseerd zijn op gegevens verkregen in laboratoriumstudies op dieren, kennis van de geschiedenis van de ziekte in kwestie of andere problemen die worden bestudeerd".
De levenskwaliteit van mensen over de hele wereld is veel beter geworden - en dat hebben we te danken aan de vooruitgang in de geneeskunde, farmacologie en cosmetologie. Voordat een nieuwe stof op mensen wordt getest, worden de effectiviteit en veiligheid ervan altijd op dieren getest.
Het gebruik van levende wezens in wetenschappelijke en medische experimenten is echter al jarenlang onderwerp van verhitte discussies over de hele wereld. Tegenstanders zijn van mening dat alle leven waardevol is en met respect moet worden behandeld en dat experimenten op dieren wreed en onnodig zijn, ongeacht hun nut en uiteindelijke doel. Activisten eisen een onmiddellijke en volledige stopzetting van al dit soort onderzoek. Is dit mogelijk?
Wat doen ze met dieren in laboratoria?
Ongeveer 65% van de proefdieren wordt gebruikt om toegepaste biomedische kennis te vergaren, met name farmaceutische kennis. Ze helpen opheldering te verschaffen.
Wat doen ze met dieren in laboratoria?
Ongeveer 65% van de proefdieren wordt gebruikt om toegepaste biomedische kennis te vergaren, met name farmaceutische kennis. Ze helpen opheldering te verschaffen.
- Het normale en pathologische verloop van verschillende processen in het lichaam.
- De mate van toxiciteit van een stof.
- de potentiële schadelijkheid/gevaarlijkheid van geneesmiddelen die worden ontwikkeld.
Ongeveer 1% van de proefdieren worden leermiddelen voor toekomstige artsen of biologen. De rest is nodig voor fundamentele kennis.
In het wild gevangen dieren mogen niet worden gebruikt voor biomedische experimenten.
In het wild gevangen dieren mogen niet worden gebruikt voor biomedische experimenten.
Wat is humane wetenschap?
In 1959 publiceerden zoöloog William Russell en microbioloog Rex Birch Principles of Humane Experimental Technique over de ethische aspecten van dierproeven. Zij stelden dat alle dierproeven zoveel mogelijk de drie componenten - de drie V's - moeten omvatten.
In 1959 publiceerden zoöloog William Russell en microbioloog Rex Birch Principles of Humane Experimental Technique over de ethische aspecten van dierproeven. Zij stelden dat alle dierproeven zoveel mogelijk de drie componenten - de drie V's - moeten omvatten.
- Vervangen - het vervangen van bewuste, levende gewervelde dieren door onintelligente alternatieven.
- Verminderen - het aantal dierproeven verminderen.
- Verfijnen - een verbetering van de methodologie die de frequentie of ernst van het lijden van proefdieren moet minimaliseren.
De "Regel van de Drie R's" wordt algemeen geaccepteerd door de internationale wetenschappelijke gemeenschap. Bijna iedereen die dieren gebruikt in zijn experimenten zegt het eens te zijn met het principe en waar mogelijk zou vervanging moeten plaatsvinden. Veel tegenstanders van het gebruik van dieren in wetenschappelijke procedures zijn het ook eens met het principe - maar zijn bezorgd dat deze regels in de praktijk niet altijd worden nageleefd.
Hoe worden dierproeven gereguleerd?
Veel wetenschappers geloven dat het huidige niveau van de biogeneeskunde het onmogelijk maakt om te stoppen met het gebruik van dieren in laboratoria. Een richtlijn van de Europese Unie uit 2010 roept op om waar mogelijk alternatieve onderzoeksmethoden te gebruiken. Vanuit bio-ethisch oogpunt is het zeer wenselijk om af te zien van experimenten waarbij levende wezens schade wordt berokkend.
Wereldwijd lijden en sterven meer dan 115 miljoen dieren in experimenten. In 2021 zijn er in de Verenigde Staten en de Europese Unie ongeveer 70 miljoen dieren per jaar betrokken bij experimenten (waarvan 80% ratten en muizen).Dit is drie keer minder dan in de jaren 1970, maar de laatste 10 jaar is de daling tot stilstand gekomen.
In de verschillende landen waar dergelijk onderzoek wordt uitgevoerd, zijn er verschillende en zeer tegenstrijdige regels waaraan vivariums, plaatsen waar proefdieren worden gehouden, zich moeten houden. In sommige landen is er nog steeds geen wet die de regels vastlegt voor de humane behandeling van dieren voor wetenschappelijke en onderzoeksdoeleinden, niet alleen in huis.
Veel wetenschappers geloven dat het huidige niveau van de biogeneeskunde het onmogelijk maakt om te stoppen met het gebruik van dieren in laboratoria. Een richtlijn van de Europese Unie uit 2010 roept op om waar mogelijk alternatieve onderzoeksmethoden te gebruiken. Vanuit bio-ethisch oogpunt is het zeer wenselijk om af te zien van experimenten waarbij levende wezens schade wordt berokkend.
Wereldwijd lijden en sterven meer dan 115 miljoen dieren in experimenten. In 2021 zijn er in de Verenigde Staten en de Europese Unie ongeveer 70 miljoen dieren per jaar betrokken bij experimenten (waarvan 80% ratten en muizen).Dit is drie keer minder dan in de jaren 1970, maar de laatste 10 jaar is de daling tot stilstand gekomen.
In de verschillende landen waar dergelijk onderzoek wordt uitgevoerd, zijn er verschillende en zeer tegenstrijdige regels waaraan vivariums, plaatsen waar proefdieren worden gehouden, zich moeten houden. In sommige landen is er nog steeds geen wet die de regels vastlegt voor de humane behandeling van dieren voor wetenschappelijke en onderzoeksdoeleinden, niet alleen in huis.
Wat vinden wetenschappers en dierenactivisten van dierproeven?
"Ik geloof dat het gebruik van dieren voor wetenschappelijke doeleinden onvermijdelijk is.
Dit gaat van het leren ontleden en opereren van studenten tot het testen van medicijnen en experimentele operaties zoals orgaantransplantaties. Dit alles wordt gedaan op proefdieren. Bijna niemand zou het in zijn hoofd halen om dergelijke manipulaties uit te voeren op levende mensen.
Dit is geen kwestie van "leuk vinden" of "niet leuk vinden", maar van de vraag of er andere opties zijn.Als die er niet zijn, moeten we dieren gebruiken.
-Cas Aarden, PhD - organisch chemicus, Rijksuniversiteit Groningen.
Dit gaat van het leren ontleden en opereren van studenten tot het testen van medicijnen en experimentele operaties zoals orgaantransplantaties. Dit alles wordt gedaan op proefdieren. Bijna niemand zou het in zijn hoofd halen om dergelijke manipulaties uit te voeren op levende mensen.
Dit is geen kwestie van "leuk vinden" of "niet leuk vinden", maar van de vraag of er andere opties zijn.Als die er niet zijn, moeten we dieren gebruiken.
-Cas Aarden, PhD - organisch chemicus, Rijksuniversiteit Groningen.
Bijna alle levende wezens hebben een pijnsyndroom, behalve de naakte molrat.Daarom worden, indien mogelijk, alle operaties onder narcose uitgevoerd.
We weten niet genoeg over wat er in de hersenen van dieren gebeurt om de term 'realiseren' toe te passen. Mensen begrijpen alle risico's als ze geopereerd worden, maar dieren kunnen op dit niveau niets waarnemen.
Er zijn veel publicaties over dieren die naar het slachthuis worden gebracht, die angstig en bezorgd zijn en waarvan de hormoonspiegels veranderen. Hierop zijn veel speculaties gebaseerd die leiden tot de superhumanisering van dieren door hen gevoelens en sensaties toe te schrijven zoals die van mensen.
Vanuit mijn standpunt moet dit niet categorisch gebeuren, het is noodzakelijk om een duidelijke lijn te trekken.
Afgezien van ongereguleerde clandestiene laboratoria worden dieren al lang niet meer levend geslacht. In goede laboratoriumpraktijken en hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek weten de medewerkers wat ze doen en voldoen ze aan de moderne eisen voor een humane omgang met dieren.
In bio-ethische laboratoria leven muizen en ratten in ruime kooien die passen bij hun soort, met alles wat ze nodig hebben.De dieren worden niet onnodig gestoord, hun gezondheid wordt gecontroleerd en ze worden in voldoende aantallen in kooien gehouden.
Er bestaan alternatieven voor het gebruik van dieren en er worden actief nieuwe ontwikkeld, maar het is eenvoudigweg onmogelijk om ze allemaal te vervangen. Vanwege de enorme variëteit aan experimentele technieken is het mogelijk om het aantal dieren in laboratoria te verminderen, voornamelijk door standaardisatie van studies, een verplicht grondig literatuuronderzoek. Dit helpt om herhaling van reeds uitgevoerde experimenten te voorkomen.
In bio-ethische laboratoria leven muizen en ratten in ruime kooien die passen bij hun soort, met alles wat ze nodig hebben.De dieren worden niet onnodig gestoord, hun gezondheid wordt gecontroleerd en ze worden in voldoende aantallen in kooien gehouden.
Er bestaan alternatieven voor het gebruik van dieren en er worden actief nieuwe ontwikkeld, maar het is eenvoudigweg onmogelijk om ze allemaal te vervangen. Vanwege de enorme variëteit aan experimentele technieken is het mogelijk om het aantal dieren in laboratoria te verminderen, voornamelijk door standaardisatie van studies, een verplicht grondig literatuuronderzoek. Dit helpt om herhaling van reeds uitgevoerde experimenten te voorkomen.
Helaas kan op dit moment in de wetenschap en geneeskunde het gebruik van dieren niet volledig worden uitgesloten. Het is bijvoorbeeld nodig bij onderzoeken die aantonen hoe een stof door het lichaam wordt verdeeld en uitgescheiden. Het is echter mogelijk om voorbereidende experimenten uit te voeren met wiskundige modellen van de verdeling en het aantal dieren in het experiment te verminderen.
Een ander voorbeeld is onderzoek naar stoffen op embryotoxiciteit. Het verhaal van thalidomide, een slaappil waarvan men dacht dat hij veilig was en die halverwege de 20e eeuw aan zwangere vrouwen werd voorgeschreven, is triest. Als gevolg daarvan werden wereldwijd veel kinderen geboren met ernstige aandoeningen.
Daarvoor waren er bijna geen klinische proeven met het medicijn gedaan.Gezien deze fout zijn dierproeven nu verplicht gesteld.
Bij de ontwikkeling van nieuwe medicijnen is er een voorwaarde: experimenten op verschillende diersoorten, zoals ratten en hoog geëvolueerde zoogdieren zoals honden of primaten. Dergelijk onderzoek is zeer streng gereguleerd en maar weinig organisaties kunnen het zich veroorloven om het goed te organiseren.
Een ander voorbeeld is onderzoek naar stoffen op embryotoxiciteit. Het verhaal van thalidomide, een slaappil waarvan men dacht dat hij veilig was en die halverwege de 20e eeuw aan zwangere vrouwen werd voorgeschreven, is triest. Als gevolg daarvan werden wereldwijd veel kinderen geboren met ernstige aandoeningen.
Daarvoor waren er bijna geen klinische proeven met het medicijn gedaan.Gezien deze fout zijn dierproeven nu verplicht gesteld.
Bij de ontwikkeling van nieuwe medicijnen is er een voorwaarde: experimenten op verschillende diersoorten, zoals ratten en hoog geëvolueerde zoogdieren zoals honden of primaten. Dergelijk onderzoek is zeer streng gereguleerd en maar weinig organisaties kunnen het zich veroorloven om het goed te organiseren.
Wetenschappers maken experimenten ook nauwkeuriger met betere apparatuur. Goede inhalatieapparatuur en verdoving worden nu gebruikt voor euthanasie.
De meest humane methoden zijn een overdosis verdoving voor grote dieren en onthoofding voor kleine dieren: op deze manier worden de hersenen vrijwel onmiddellijk afgesneden van het ruggenmerg, waar de pijnreceptoren zich bevinden.
Waar mogelijk voeren wetenschappers experimenten uit op laaggeorganiseerde diersoorten. Hun zenuwstelsels zijn eenvoudiger, dus worden ze minder beïnvloed.Muizen hebben bijvoorbeeld een beter ontwikkeld zenuwstelsel dan vissen.
Als het mogelijk zou zijn om experimenten met de effecten van giftige stoffen alleen op bacteriën uit te voeren, zou dat geweldig zijn. Maar hoe complexer het systeem, hoe meer factoren het resultaat zullen beïnvloeden. Een bepaalde dosis van een stof zou bijvoorbeeld giftig zijn voor bacteriën, maar geen effect hebben op muizen, en omgekeerd.
Een ander alternatief is om niet op de dieren zelf te experimenteren, maar op delen van hun lichaam.
De meest humane methoden zijn een overdosis verdoving voor grote dieren en onthoofding voor kleine dieren: op deze manier worden de hersenen vrijwel onmiddellijk afgesneden van het ruggenmerg, waar de pijnreceptoren zich bevinden.
Waar mogelijk voeren wetenschappers experimenten uit op laaggeorganiseerde diersoorten. Hun zenuwstelsels zijn eenvoudiger, dus worden ze minder beïnvloed.Muizen hebben bijvoorbeeld een beter ontwikkeld zenuwstelsel dan vissen.
Als het mogelijk zou zijn om experimenten met de effecten van giftige stoffen alleen op bacteriën uit te voeren, zou dat geweldig zijn. Maar hoe complexer het systeem, hoe meer factoren het resultaat zullen beïnvloeden. Een bepaalde dosis van een stof zou bijvoorbeeld giftig zijn voor bacteriën, maar geen effect hebben op muizen, en omgekeerd.
Een ander alternatief is om niet op de dieren zelf te experimenteren, maar op delen van hun lichaam.
Velen beschouwen de Dreis-test, waarbij levende konijnen werden gebruikt, als ongelooflijk wreed. Shampoos, nagellak en decoratieve cosmetica werden in de ogen van de geïmmobiliseerde dieren gedruppeld.
Naarmate de bio-ethische principes zich hebben ontwikkeld, zijn veel benaderingen herzien en nu worden konijnen geëuthanaseerd en alleen getest op geïsoleerde ogen. Op deze manier lijdt het dier niet lang.
Nu zijn er nieuwe ontwikkelingen, zoals synthetische hoornvliezen. Hoe geavanceerder de technologie, hoe nauwkeuriger en dichter bij de werkelijkheid het resultaat zal zijn.
Een ander gaaf voorbeeld is kunstmatige huid. Het is echter duurder omdat het niet de meest gangbare technologie is, maar een die gepatenteerd is door één ontwikkelaar. Niet alle bedrijven kunnen zich dit veroorloven - en nemen hun toevlucht tot de oude methoden.
In toxicologisch onderzoek kunnen alternatieven worden geïntroduceerd.
Er wordennu enorm veel dieren gebruikt in de toxicologie. Alles wat op de een of andere manier in contact komt met mensen, met de huid en in onze huizen is getest op dieren: schoonmaakmiddelen, wasmiddelen, huishoudchemicaliën, cosmetica, medicijnen.
Degenen die tegen het gebruik van dieren in wetenschappelijke experimenten zijn, voeren deze argumenten aan.
- Dierproeven zijn een gesloten gebied, dus er is veel waar we niets vanaf weten. Als iemand iemand achter gesloten deuren doodt, is dat griezelig.
- Om de een of andere reden hebben mensen besloten dat zij belangrijker zijn dan alle anderen op aarde en dat alleen hun leven ertoe doet en dat dat van alle anderen niet; dat ze het leven kunnen nemen van elk dier dat ze maar willen en dat ze dat doen in hun eigen belang.
Als iemand kanker krijgt en een effectieve behandeling aangeboden krijgt, maar honderden muizen sterven, zal hij er dan mee instemmen?Met een grote mate van waarschijnlijkheid wel.
Dieren worden niet gebruikt voor de lol of om de ambities van gekke wetenschappers te bevredigen. Het gaat om de oplossing van fundamentele wetenschappelijke vraagstukken en de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Dieren worden niet gedood in het belang van één man, maar in het belang van de hele mensheid.
Op dit punt in het onderzoek naar een nieuw medicijn, kunnen dierproeven niet volledig worden afgeschaft. Preklinische studies werden verplicht in verband met de thalidomide tragedie en maakten het mogelijk om herhaling van dergelijke uitbraken uit te sluiten.
Een belangrijke stap in de richting van het minimaliseren van lijden is gezet door in silico (computersimulatie) en in vitro studies.
Dieren worden niet gebruikt voor de lol of om de ambities van gekke wetenschappers te bevredigen. Het gaat om de oplossing van fundamentele wetenschappelijke vraagstukken en de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Dieren worden niet gedood in het belang van één man, maar in het belang van de hele mensheid.
Op dit punt in het onderzoek naar een nieuw medicijn, kunnen dierproeven niet volledig worden afgeschaft. Preklinische studies werden verplicht in verband met de thalidomide tragedie en maakten het mogelijk om herhaling van dergelijke uitbraken uit te sluiten.
Een belangrijke stap in de richting van het minimaliseren van lijden is gezet door in silico (computersimulatie) en in vitro studies.
We kunnen de hoeveelheid onderzoek op dieren verminderen en de mate van interventie beperken. In plaats van 100 individuen te gebruiken, kunnen we er 10 gebruiken. Inplaats van het kadaver te doden, te ontleden en te onderzoeken aan het einde van het experiment, kunnen we conclusies trekken over de toestand van het levende individu.
Moderne computer- en in vitro-modelleringsmethoden stellen ons in staat om de eigenschappen van een nieuw molecuul te voorspellen en duidelijk giftige stoffen te verwijderen. Maar een levend organisme is een multicomponent systeem en het uiteindelijke resultaat wordt beïnvloed door vele factoren.
Het is moeilijk om gegevens van dieren te extrapoleren naar mensen, en nog moeilijker om gegevens van computermodellen te extrapoleren.
Het is altijd eng om een compleet nieuw molecuul voor het eerst bij mensen te introduceren. En hoe groter het bewijsmateriaal voor de veiligheid is, hoe zekerder alle betrokkenen zullen zijn.
Natuurlijk is het moeilijk om proefdieren helemaal af te schaffen. Het is alleen mogelijk om dergelijk onderzoek te controleren en te beperken op de diersoorten die het dichtst bij de mens staan.
Moderne technologie kan het aantal laboratoriumorganismen in medisch onderzoek verminderen.
Moderne computer- en in vitro-modelleringsmethoden stellen ons in staat om de eigenschappen van een nieuw molecuul te voorspellen en duidelijk giftige stoffen te verwijderen. Maar een levend organisme is een multicomponent systeem en het uiteindelijke resultaat wordt beïnvloed door vele factoren.
Het is moeilijk om gegevens van dieren te extrapoleren naar mensen, en nog moeilijker om gegevens van computermodellen te extrapoleren.
Het is altijd eng om een compleet nieuw molecuul voor het eerst bij mensen te introduceren. En hoe groter het bewijsmateriaal voor de veiligheid is, hoe zekerder alle betrokkenen zullen zijn.
Natuurlijk is het moeilijk om proefdieren helemaal af te schaffen. Het is alleen mogelijk om dergelijk onderzoek te controleren en te beperken op de diersoorten die het dichtst bij de mens staan.
Moderne technologie kan het aantal laboratoriumorganismen in medisch onderzoek verminderen.
- Onderzoek op nieuwe cellijnen en weefsels
- Toepassing van nieuwe modelorganismen
- Ontwikkeling van bioprintsystemen
- Computer- en gecombineerde simulaties
Dergelijke moderne computermethoden zullen het proces van het vinden van werkzame stoffen geleidelijk aan versnellen en verbeteren.
De grootste moeilijkheid zit in de berekeningen: met moderne rekenkracht is het nog niet mogelijk om alle processen na te bootsen, zelfs niet in een enkele cel.
De grootste moeilijkheid zit in de berekeningen: met moderne rekenkracht is het nog niet mogelijk om alle processen na te bootsen, zelfs niet in een enkele cel.
Het is nu onmogelijk om af te zien van dierproeven in de geneeskunde, toxicologie, immunologie, farmaceutica, biotechnologie, genetica en andere wetenschapsgebieden die de specifieke behoeften van de economie dienen.
Dergelijke gebieden worden niet geleid door vragen van menselijkheid, dus in het beste geval kunnen laboratoriumproeven beter worden gecontroleerd.
Een karakteristiek geval van schending van de regels voor dierproeven in de ruimtevaart was de Israëlische expeditie SpaceIL 2019. Toen werden minuscule ongewervelde dieren - stille wandelaars die zonder zuurstof en warmte kunnen overleven - naar het maanoppervlak gebracht.
Bij gebrek aan echte alternatieven zijn veel wetenschappers gedwongen om met beschikbare laboratoriumorganismen te werken, waarbij ze ruwe benaderingen maken en enorme kosten moeten maken. Dit gebeurt ook tijdens klinische proeven van medicijnen, waarvoor onderzoek op proefdieren een verplichte stap is.
Het psychologische aspect is ook belangrijk. De meeste mensen hebben empathie en medelijden met antropomorfe organismen en zoogdieren die in laboratoria worden gebruikt. Daarom proberen ze in eerste instantie celculturen of insecten als onderzoeksobject te kiezen - maar dit is niet altijd mogelijk.
In dit geval is het het beste om het ethische protocol te volgen bij het uitvoeren van experimenten.
Dergelijke gebieden worden niet geleid door vragen van menselijkheid, dus in het beste geval kunnen laboratoriumproeven beter worden gecontroleerd.
Een karakteristiek geval van schending van de regels voor dierproeven in de ruimtevaart was de Israëlische expeditie SpaceIL 2019. Toen werden minuscule ongewervelde dieren - stille wandelaars die zonder zuurstof en warmte kunnen overleven - naar het maanoppervlak gebracht.
Bij gebrek aan echte alternatieven zijn veel wetenschappers gedwongen om met beschikbare laboratoriumorganismen te werken, waarbij ze ruwe benaderingen maken en enorme kosten moeten maken. Dit gebeurt ook tijdens klinische proeven van medicijnen, waarvoor onderzoek op proefdieren een verplichte stap is.
Het psychologische aspect is ook belangrijk. De meeste mensen hebben empathie en medelijden met antropomorfe organismen en zoogdieren die in laboratoria worden gebruikt. Daarom proberen ze in eerste instantie celculturen of insecten als onderzoeksobject te kiezen - maar dit is niet altijd mogelijk.
In dit geval is het het beste om het ethische protocol te volgen bij het uitvoeren van experimenten.
Houdingen ten opzichte van proefdieren kunnen veel zeggen over een persoon, over de zin van het beroep. Echte en eerlijke wetenschappers zijn zich bewust van en discussiëren vaak over het probleem van het gebruik van dieren in onderzoek, ze veroordelen experimentatoren die buitensporige aantallen organismen gebruiken, enzovoort.
Helaas behandelen veel leden van de wetenschappelijke gemeenschap eco-activisten als dilettanten, niet in staat om coherent te redeneren.
En spraakmakende verhalen zoals het vrijlaten van proefdieren of de toespraken van Greta Thunberg verlagen alleen maar de geloofwaardigheid van de discussie - en brengen de oplossing voor echte problemen dus niet dichterbij.
Schrijf je mening in de comments, wat denk jij, vind jij dat geredde mensenlevens dierenlevens waard zijn?
Zo ja, welke, en in welke verhouding?
Helaas behandelen veel leden van de wetenschappelijke gemeenschap eco-activisten als dilettanten, niet in staat om coherent te redeneren.
En spraakmakende verhalen zoals het vrijlaten van proefdieren of de toespraken van Greta Thunberg verlagen alleen maar de geloofwaardigheid van de discussie - en brengen de oplossing voor echte problemen dus niet dichterbij.
Schrijf je mening in de comments, wat denk jij, vind jij dat geredde mensenlevens dierenlevens waard zijn?
Zo ja, welke, en in welke verhouding?