Mauritius: het eiland van de verslaving
Zoals een onderzoek uit 2009, gepubliceerd in de Lancet, opmerkte, "in bijna alle Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara, inclusief de landen die het meest getroffen zijn door HIV, is er geen behandeling voor drugs beschikbaar, bestaan er geen naaldruilprogramma's en zijn juridische diensten te duur". Sindsdien is de situatie, zij het heel langzaam, ten goede beginnen te veranderen.
Het piepkleine eiland Mauritius, gelegen ten oosten van Madagaskar, met een bevolking van slechts 1,29 miljoen inwoners, was het eerste land in Tropisch Afrika dat een programma voor substitutiebehandeling invoerde.
Cannabis en opium zijn al sinds de negentiende eeuw verkrijgbaar in Mauritius, maar lange tijd bleef het gebruik ervan binnen de grenzen van de traditionele cultuur en baarde het niemand ernstige zorgen. De "drugshausse" begon op het eiland aan het eind van de jaren 1970 door de verspreiding van heroïne en de nabijheid van belangrijke zee- en luchtroutes tussen Afrika, Europa en Azië.
Volgens het VN-werelddrugsrapport uit 2009 had dit kleine land destijds de op één na hoogste prevalentie van opioïdeverslaving ter wereld (na Afghanistan), met bijna 2% van de Mauritianen die opiaten gebruikten.97,3% van de injecterende drugsgebruikers was besmet met hepatitis C en 47,4% met hiv.
Een paar jaar eerder had de regering van Mauritius echter een schadebeperkingsprogramma gelanceerd onder druk van een boos publiek. Sinds januari 2006 is op Mauritius een substitutietherapie met methadon beschikbaar en sinds november 2007 worden gebruikte spuiten omgeruild voor nieuwe.
Het resultaat is verbluffend: nieuwe hiv-infecties door injectie zijn bijna verdrievoudigd (van 92% in 2005 naar 31% in 2014) en de misdaadcijfers zijn meer dan gehalveerd (2.650 wetsovertredingen in 2007 tegenover 1.085 in 2012). Mauritius was er ook trots op een van de weinige landen ter wereld te zijn waar methadonbehandeling beschikbaar is voor gevangenen in gevangenissen.
Het gebruik van injecterende drugs en de misdaadcijfers stegen in 2015-2016, toen de nieuwe regering besloot om de methadonbehandeling te vervangen door buprenorfine en naltrexon en de verstrekking van pillen te verplaatsen van klinieken naar politiebureaus. Omdat ze de politie niet onder ogen wilden komen, begonnen drugsverslaafden massaal behandeling te weigeren. In 2017 kondigde de nieuwe minister van Volksgezondheid van het land, Anwar Hasnu, tot opluchting van zijn medeburgers aan dat Mauritius terugkeerde naar een methadonprogramma.
Vandaag de dag heeft Mauritius 42 klinieken voor substitutietherapie, meer dan alle andere landen in Tropisch Afrika samen.
Een paar jaar eerder had de regering van Mauritius echter een schadebeperkingsprogramma gelanceerd onder druk van een boos publiek. Sinds januari 2006 is op Mauritius een substitutietherapie met methadon beschikbaar en sinds november 2007 worden gebruikte spuiten omgeruild voor nieuwe.
Het resultaat is verbluffend: nieuwe hiv-infecties door injectie zijn bijna verdrievoudigd (van 92% in 2005 naar 31% in 2014) en de misdaadcijfers zijn meer dan gehalveerd (2.650 wetsovertredingen in 2007 tegenover 1.085 in 2012). Mauritius was er ook trots op een van de weinige landen ter wereld te zijn waar methadonbehandeling beschikbaar is voor gevangenen in gevangenissen.
Het gebruik van injecterende drugs en de misdaadcijfers stegen in 2015-2016, toen de nieuwe regering besloot om de methadonbehandeling te vervangen door buprenorfine en naltrexon en de verstrekking van pillen te verplaatsen van klinieken naar politiebureaus. Omdat ze de politie niet onder ogen wilden komen, begonnen drugsverslaafden massaal behandeling te weigeren. In 2017 kondigde de nieuwe minister van Volksgezondheid van het land, Anwar Hasnu, tot opluchting van zijn medeburgers aan dat Mauritius terugkeerde naar een methadonprogramma.
Vandaag de dag heeft Mauritius 42 klinieken voor substitutietherapie, meer dan alle andere landen in Tropisch Afrika samen.
Tanzania: een barrière voor de hiv-epidemie
In 2011 kreeg Mauritius gezelschap van Tanzania, een Oost-Afrikaans land waar de opioïden- en hiv-epidemie ook een ramp waren. Op dat moment waren er ongeveer 50.000 injecterende drugsgebruikers (voornamelijk heroïne) in het land. Tussen 42% en 50% van hen was besmet met HIV, en onder vrouwen was het percentage zelfs 71%.
De drugshandel vanuit Afghanistan kwam Tanzania binnen via de havenstad Dar es Salaam, waar een dosis verdunde heroïne op straat kon worden gekocht voor minder dan de prijs van een ontbijt, en verspreidde zich geleidelijk door het hele land.
In het Muhimbili National Hospital, de grootste medische faciliteit in Dar es Salaam en Tanzania, werd een centrum voor ondersteunende zorg geopend waar patiënten dagelijks methadon, hiv- en tbc-tests en psychologische en sociale steun kregen.
Volgens een onderzoek dat in 2014 werd gepubliceerd, zochten 629 mensen die afhankelijk waren van opioïde drugs in die periode hulp in de kliniek. Een jaar later zat de meerderheid van hen (57%, of 358 mensen) nog steeds in het programma: een percentage dat vergelijkbaar is met het succes van substitutietherapie in Europa, Azië en Noord-Amerika. Het hoogste risico op afhaken van de behandeling en terugkeren naar drugsgebruik werd gevonden bij mensen die seksueel geweld hadden meegemaakt en bij degenen die een kleine dosis methadon hadden gekregen.
De auteurs van het onderzoek merken op dat in een regio met een algemene HIV-epidemie methadonbehandeling van cruciaal belang is om de verspreiding van de infectie onder controle te houden. "Een effectief hiv-preventieprogramma voor drugsgebruikers is om hen zo lang als nodig in behandeling te houden om het risico op terugval naar het injecteren van heroïne te minimaliseren", aldus de onderzoekers.
Volgens Dr. Pilli Sahid Muthoki van het Muhimbili National Hospital kregen in 2018 ongeveer 3.000 patiënten substitutietherapie in de stad. Tegelijkertijd bleven naar schatting 25.000 inwoners van Dar es Salaam injecterende drugsgebruikers.
Dr. Mutoki meldde met trots dat het methadonprogramma van Tanzania een van de meest succesvolle op het continent is en dat nu artsen uit andere landen zoals Kenia, Mozambique en Zambia komen om van deze ervaring te leren.
Volgens Dr. Pilli Sahid Muthoki van het Muhimbili National Hospital kregen in 2018 ongeveer 3.000 patiënten substitutietherapie in de stad. Tegelijkertijd bleven naar schatting 25.000 inwoners van Dar es Salaam injecterende drugsgebruikers.
Dr. Mutoki meldde met trots dat het methadonprogramma van Tanzania een van de meest succesvolle op het continent is en dat nu artsen uit andere landen zoals Kenia, Mozambique en Zambia komen om van deze ervaring te leren.
Yusuf Ahmed Mzitto, 33 jaar, bijgenaamd Kessi, vertelde de Wereldgezondheidsorganisatie dat medische methadon hem hielp zijn leven een andere wending te geven na drie jaar heroïneverslaving en verschillende mislukte pogingen om zijn drugsgebruik te beëindigen: "Wat druggebruikers het meest vrezen is het ontwenningssyndroom. Niets is daarmee te vergelijken, zelfs niet de angst voor HIV of de dood. Ik probeerde er alleen mee om te gaan, ik sloot mezelf zelfs op in een kamer. Maar niets hielp totdat ik methadon begon te nemen".
Cassie legde uit dat de meeste drugsverslaafden bang zijn om aan een methadonbehandeling te beginnen vanwege het stigma dat eraan verbonden is in de gemeenschap.Veel mensen denken dat methadon gewoon een andere drug is en dat het niets anders doet dan de ene verslaving vervangen door een andere, en drugsdealers verspreiden allerlei enge verhalen over methadontherapie om geen klanten te verliezen.
Gelukkig is Cassie erin geslaagd om dit stigma te overwinnen en nu is hij bezig met het systematisch verlagen van zijn methadondosering, zodat hij deze binnen afzienbare tijd tot nul kan reduceren en zonder opioïde afhankelijkheid kan leven. De man bezoekt de kliniek elke dag: niet alleen voor zijn dosis, maar ook om te socialiseren met andere patiënten, om zijn consulent te zien en om professionele hulp te bieden aan de instelling als IT-specialist.
Na verloop van tijd zijn er methadonbehandelingsprogramma's ontstaan in het Kinondoni District Hospital (een wijk in Dar es Salaam met een bijzonder hoog aantal drugsverslaafden), in Zanzibar en in de stad Mwanza. "Ik dring er bij Tanzanianen die jongeren met een drugsverslaving tegenkomen op aan om hen naar een geregistreerde kliniek te brengen voor behandeling", zei de Tanzaniaanse premier Kassim Majaliwa tijdens de openingsceremonie van het ziekenhuis in Mwanza en beloofde dat de regering banen zou creëren voor patiënten na hun rehabilitatie.
Senegal: therapie in de schaduw van mangobomen
In december 2014 werd in Dakar, de hoofdstad van Senegal, het eerste door de staat gefinancierde centrum voor substitutiebehandeling in West-Afrika geopend. In 2011 toonde een onderzoek van het VN-Bureau voor drugs- en misdaadbestrijding aan dat minstens 1300 mensen in Dakar injecterende drugsgebruikers waren. 9,4% van hen was besmet met hiv en 38,9% met hepatitis C.
Een derde van de ondervraagden gaf toe dat ze het laatst buitenshuis hadden geïnjecteerd (wat betekent dat ze geen veilige en steriele omgeving hadden voor drugsgebruik), en meer dan 10% meldde dat ze injectienaalden deelden.
Sindsdien is het probleem van drugsverslaving in Senegal elk jaar nijpender geworden. Het land, dat aan de westkust wordt omspoeld door de Atlantische Oceaan en voor 95 % moslim is, is het afgelopen decennium een belangrijke doorvoerplaats geworden voor drugshandel naar Europa vanuit Latijns-Amerika.
Zoals Pierre Lapak, UNODC-vertegenwoordiger voor Centraal- en West-Afrika, uitlegt, betalen smokkelaars hun tussenpersonen vaak met goederen in plaats van geld en creëren zo geleidelijk aan een drugmarkt in een land waar die historisch niet bestond.
In december 2014 werd in Dakar, de hoofdstad van Senegal, het eerste door de staat gefinancierde centrum voor substitutiebehandeling in West-Afrika geopend. In 2011 toonde een onderzoek van het VN-Bureau voor drugs- en misdaadbestrijding aan dat minstens 1300 mensen in Dakar injecterende drugsgebruikers waren. 9,4% van hen was besmet met hiv en 38,9% met hepatitis C.
Een derde van de ondervraagden gaf toe dat ze het laatst buitenshuis hadden geïnjecteerd (wat betekent dat ze geen veilige en steriele omgeving hadden voor drugsgebruik), en meer dan 10% meldde dat ze injectienaalden deelden.
Sindsdien is het probleem van drugsverslaving in Senegal elk jaar nijpender geworden. Het land, dat aan de westkust wordt omspoeld door de Atlantische Oceaan en voor 95 % moslim is, is het afgelopen decennium een belangrijke doorvoerplaats geworden voor drugshandel naar Europa vanuit Latijns-Amerika.
Zoals Pierre Lapak, UNODC-vertegenwoordiger voor Centraal- en West-Afrika, uitlegt, betalen smokkelaars hun tussenpersonen vaak met goederen in plaats van geld en creëren zo geleidelijk aan een drugmarkt in een land waar die historisch niet bestond.
Het Center for the Integrated Management of Addictions of Dakar (CEPIAD) is gevestigd in de achtergestelde wijk Fanné in Dakar en biedt naaldruil, schadebeperkende counseling en antiretrovirale therapie.
In de eerste zeven maanden van zijn bestaan hielp de organisatie ongeveer 250 mensen, waarvan driekwart heroïnegebruikers. De populariteit van het centrum onder Senegalese druggebruikers werd gehinderd door de onhandige locatie: velen moesten uren onderweg zijn om bij CEPIAD te geraken, dus was het voor hen gemakkelijker om zichzelf te injecteren dan om hulp te zoeken.
Hoe dan ook, bij hun aankomst in Fann in 2018 troffen CNN-verslaggevers een rij druggebruikers aan bij CEPIAD. Terwijl sommigen bekertjes methadon opgelost in blauwe vloeistof kregen van een verpleegster, ontsnapten anderen aan de zinderende hitte met een spelletje dammen in de schaduw van mangobomen.In de afgelopen twee jaar hebben specialisten op het gebied van schadebeperking meer dan 18.000 steriele spuiten en 17.000 condooms uitgedeeld aan drugsverslaafden.
Dankzij de methadonbehandeling kon de 58-jarige Mustapha Mbodj, al meer dan 30 jaar heroïnegebruiker, van zijn verwoestende verslaving afkomen en zijn eigen steungroep voor drugsgebruikers starten, Santé Espoir Vie. Elke dag reizen Mbodj en zijn collega's naar de sloppenwijken van Dakar om met verslaafden te praten en hen te overtuigen contact op te nemen met CEPIAD en deel te nemen aan het methadonprogramma.
In de eerste zeven maanden van zijn bestaan hielp de organisatie ongeveer 250 mensen, waarvan driekwart heroïnegebruikers. De populariteit van het centrum onder Senegalese druggebruikers werd gehinderd door de onhandige locatie: velen moesten uren onderweg zijn om bij CEPIAD te geraken, dus was het voor hen gemakkelijker om zichzelf te injecteren dan om hulp te zoeken.
Hoe dan ook, bij hun aankomst in Fann in 2018 troffen CNN-verslaggevers een rij druggebruikers aan bij CEPIAD. Terwijl sommigen bekertjes methadon opgelost in blauwe vloeistof kregen van een verpleegster, ontsnapten anderen aan de zinderende hitte met een spelletje dammen in de schaduw van mangobomen.In de afgelopen twee jaar hebben specialisten op het gebied van schadebeperking meer dan 18.000 steriele spuiten en 17.000 condooms uitgedeeld aan drugsverslaafden.
Dankzij de methadonbehandeling kon de 58-jarige Mustapha Mbodj, al meer dan 30 jaar heroïnegebruiker, van zijn verwoestende verslaving afkomen en zijn eigen steungroep voor drugsgebruikers starten, Santé Espoir Vie. Elke dag reizen Mbodj en zijn collega's naar de sloppenwijken van Dakar om met verslaafden te praten en hen te overtuigen contact op te nemen met CEPIAD en deel te nemen aan het methadonprogramma.
"Als we naar deze hotspots komen, voelen de mensen zich erg op hun gemak bij ons omdat we zelf drugsgebruikers zijn geweest. We weten hoe we ze moeten benaderen. Als ze een behandeling overslaan, gaan we naar hun huis.We moeten met ze gaan zitten, met ze praten en ze overtuigen om terug te komen " - vertelde Mbodj aan verslaggevers.
Sociale rehabilitatie is net zo belangrijk als medicatie. Psychologen, kunsttherapeuten en professionele herscholingsspecialisten helpen mensen die al lang hun baan kwijt zijn en jaren in de gevangenis hebben gezeten om hun sociale vaardigheden terug te krijgen en terug te keren naar het normale leven.
Tegelijkertijd gaf Mbayang Fall Bousseau, de coördinator van het gezondheidsprogramma van CEPIAD, toe dat het werk van de organisatie nog verre van ideaal is: zelfs in Dakar zijn niet alle drugsverslaafden op de hoogte van het bestaan van de organisatie en de uitdaging is om het nationale niveau te bereiken.
In 2020 gaf het VN-bureau voor drugs en misdaad CEPIAD geld om zijn werk tijdens de pandemie voort te zetten. Het werd gebruikt om persoonlijke beschermingsmiddelen te kopen en toen in Dakar quarantaine en avondklok werden afgekondigd, werden sommige patiënten van het centrum thuis behandeld.
Sociale rehabilitatie is net zo belangrijk als medicatie. Psychologen, kunsttherapeuten en professionele herscholingsspecialisten helpen mensen die al lang hun baan kwijt zijn en jaren in de gevangenis hebben gezeten om hun sociale vaardigheden terug te krijgen en terug te keren naar het normale leven.
Tegelijkertijd gaf Mbayang Fall Bousseau, de coördinator van het gezondheidsprogramma van CEPIAD, toe dat het werk van de organisatie nog verre van ideaal is: zelfs in Dakar zijn niet alle drugsverslaafden op de hoogte van het bestaan van de organisatie en de uitdaging is om het nationale niveau te bereiken.
In 2020 gaf het VN-bureau voor drugs en misdaad CEPIAD geld om zijn werk tijdens de pandemie voort te zetten. Het werd gebruikt om persoonlijke beschermingsmiddelen te kopen en toen in Dakar quarantaine en avondklok werden afgekondigd, werden sommige patiënten van het centrum thuis behandeld.
Naast de hierboven genoemde Tropische Afrikaanse landen wordt substitutietherapie nu toegepast in Zuid-Afrika, Kenia, Burkina Faso, Ivoorkust en de Seychellen. Helaas maken de meeste Afrikaanse landen geen haast om dit voorbeeld te volgen, en zonder substitutietherapieprogramma's is het nauwelijks mogelijk om te praten over het verslaan van de hiv-epidemie die het continent teistert.
Volgens het Global Harm Reduction Report 2020 injecteren tussen 560.000 en 2,7 miljoen Afrikanen in Afrika bezuiden de Sahara drugs (deze aanzienlijke variatie in aantallen is te wijten aan een gebrek aan adequate statistieken).
Ongeveer 30% van hen is hiv-positief, en slechts ongeveer de helft (51%) van deze mensen krijgt de noodzakelijke behandeling. Tot slot is er nog steeds geen land in Tropisch Afrika waar naloxone "van hand tot hand" beschikbaar is en waar er veilige drugconsumptieruimtes bestaan.
Volgens het Global Harm Reduction Report 2020 injecteren tussen 560.000 en 2,7 miljoen Afrikanen in Afrika bezuiden de Sahara drugs (deze aanzienlijke variatie in aantallen is te wijten aan een gebrek aan adequate statistieken).
Ongeveer 30% van hen is hiv-positief, en slechts ongeveer de helft (51%) van deze mensen krijgt de noodzakelijke behandeling. Tot slot is er nog steeds geen land in Tropisch Afrika waar naloxone "van hand tot hand" beschikbaar is en waar er veilige drugconsumptieruimtes bestaan.
De ideoloog van het methadonprogramma, Robert Newman, MD, zei dat methadon.
- Volledig veilig is wanneer de dosering correct wordt toegediend.
- Illegaal heroïnegebruik drastischvermindert.
- op grote schaal en tegen lage kosten geproduceerd kan worden.
- Aantrekkelijk is voor gebruikers van illegale opiaten die het gebruiken ondanks het feit dat dagelijkse doses methadon geen euforie creëren.
- jarenlang of zelfs decennialang gebruikt kan worden zonder bijwerkingen.
De doeltreffendheid van het methadonprogramma in de strijd tegen de HIV-epidemie, het verminderen van de criminaliteit en het verbeteren van de levenskwaliteit van drugsverslaafden en hun naasten is al lang statistisch bewezen, maar de redenen voor de afwijzing ervan zijn irrationeel.
Veel autoriteiten geloven nog steeds dat het probleem van druggebruik niet zal worden opgelost door een schadebeperkingscampagne, maar door een compromisloze oorlog tot het punt van totale vernietiging. Maar zoals we hierboven hebben besproken, hebben zelfs de landen waar de hardliners graag naar verwijzen geleerd om een soepeler beleid te voeren tegenover drugsverslaafden.
Veel autoriteiten geloven nog steeds dat het probleem van druggebruik niet zal worden opgelost door een schadebeperkingscampagne, maar door een compromisloze oorlog tot het punt van totale vernietiging. Maar zoals we hierboven hebben besproken, hebben zelfs de landen waar de hardliners graag naar verwijzen geleerd om een soepeler beleid te voeren tegenover drugsverslaafden.