Czym jest Khat?
Khat, znany również jako qat (amharski: ጫት ch'at; Oromo: Jimaa, somalijski: qaad, khaad, khat lub chat, arabski: القات al-qāt), to rodzima roślina kwitnąca występująca we wschodniej i południowej Afryce. Khat osiąga wysokość od 10 do 20 stóp, a jego chude liście przypominają zwiędłą bazylię. Liście Khat zawierają psychoaktywne składniki znane jako katynon, który jest strukturalnie i chemicznie podobny do d-amfetaminy, oraz katynę, łagodniejszą formę katynonu. Świeże liście zawierają oba składniki; te pozostawione w lodówce dłużej niż 48 godzin zawierają tylko katynę, co wyjaśnia preferencje użytkowników dla świeżych liści.
Alkaloid katynon, stymulant, który wywołuje zwiększoną towarzyskość, podniecenie, zmniejszony apetyt i łagodną euforię. Żucie khatu ma długą tradycję historyczną w regionach, w których naturalnie rośnie, szczególnie wśród mężczyzn, i jest porównywalne (choć nieco inne) do używania liści koki w południowoamerykańskich Andach lub preparatów z orzechów betelu w Azji Południowej. Khat jest często żuty towarzysko w salonach, gdzie sprzyja rozmowom między grupami mężczyzn, często podczas palenia fajki wodnej.
Świeże liście Khat są karmazynowo-brązowe i błyszczące, ale z wiekiem stają się żółto-zielone i skórzaste. Wydzielają również silny zapach. Najbardziej ulubioną częścią liści są młode pędy w pobliżu wierzchołka rośliny. Jednak liście i łodygi w środkowej i dolnej części są również używane.
Świeże liście Khat są karmazynowo-brązowe i błyszczące, ale z wiekiem stają się żółto-zielone i skórzaste. Wydzielają również silny zapach. Najbardziej ulubioną częścią liści są młode pędy w pobliżu wierzchołka rośliny. Jednak liście i łodygi w środkowej i dolnej części są również używane.
Status prawny khatu różni się w zależności od miejsca. W niektórych regionach może on pozostać stosunkowo niezauważony jako gatunek botaniczny, a zatem nie podlegać szczególnym regulacjom, ale jego rekreacyjne wykorzystanie może być nadal uważane za nielegalne na mocy bardziej ogólnych przepisów. Jednak w wielu obszarach khat jest ściśle kontrolowany, a jego posiadanie, dystrybucja lub używanie może być nielegalne. Na przykład, jest on klasyfikowany jako substancja kontrolowana w krajach takich jak Australia, Kanada, Unia Europejska, Indie, Jordania, Nowa Zelandia, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA) i Wielka Brytania (UK). W Stanach Zjednoczonych (USA) i Turcji roślina Catha edulis nie jest wyraźnie zakazana, ale konsumpcja i dystrybucja zebranych liści w celach rekreacyjnych są nielegalne. Z drugiej strony, w regionach, w których khat ma znaczenie kulturowe, takich jak Dżibuti, Etiopia, Kenia, Somalia, Sudan, Uganda i Jemen, jego produkcja, sprzedaż i konsumpcja są całkowicie legalne lub nie są rozpatrywane w kontekście prawnym. W Izraelu, gdzie mieszka populacja jemeńskich Żydów, dozwolone jest jedynie spożywanie liści rośliny w jej naturalnym stanie.
Inne nazwy, pod którymi znany jest Khat to: Qat, Kat, Chat, Kus-es-Salahin, Mirra, Tohai, Tschat, Catha, Quat, Abyssinian Tea, African Tea i African Salad.
Inne nazwy, pod którymi znany jest Khat to: Qat, Kat, Chat, Kus-es-Salahin, Mirra, Tohai, Tschat, Catha, Quat, Abyssinian Tea, African Tea i African Salad.
Chemia Khat
Stymulujące właściwości rośliny były początkowo przypisywane "katinowi" lub katynie, substancji typu fenetyloaminy, która została wyizolowana z rośliny. Przypisanie to zostało jednak zakwestionowane, gdy doniesienia wskazywały, że ekstrakty ze świeżych liści zawierały inny związek o bardziej zauważalnych efektach behawioralnych niż katyna. W 1975 roku naukowcy wyizolowali pokrewny alkaloid zwany katynonem, a jego absolutna konfiguracja, (S)-2-amino-1-fenylopropan-1-on, została ustalona w 1978 roku. Katynon nie jest zbyt stabilny i z czasem ulega rozpadowi, przekształcając się w katynę i norefedrynę. Te związki chemiczne należą do rodziny PPA (fenylopropanoloamin), która jest podzbiorem fenetyloamin spokrewnionych z amfetaminami oraz katecholaminami - epinefryną i norepinefryną. W rzeczywistości katynon i katyna mają bardzo podobną strukturę molekularną do amfetaminy. Ważne jest,aby pamiętać, że khat nie powinien być mylony z metkatynonem (znanym również jako cat), substancją z Wykazu I, która ma podobną strukturę chemiczną do aktywnego składnika katynonu w roślinie khat.
Gdy liście khatu wysychają, silniejszy katynon rozkłada się w ciągu 48 godzin, pozostawiając łagodniejszą katynę. Aby zachować moc katynonu, zbieracze pakują świeże liście i łodygi w plastikowe torby lub owijają je w liście bananowca, aby zatrzymać wilgoć. Powszechne jest również regularne spryskiwanie rośliny wodą lub stosowanie chłodzenia podczas transportu.
Podczas żucia liści khatu zarówno katyna, jak i katynon są uwalniane i wchłaniane przez błony śluzowe jamy ustnej i wyściółkę żołądka. Badania na zwierzętach laboratoryjnych wykazały, że katyna i katynon wpływają na wychwyt zwrotny epinefryny i norepinefryny, powodując, że organizm wolniej przetwarza te neuroprzekaźniki, co prowadzi do czuwania i bezsenności związanej z używaniem khatu.
Katynon wykazuje wysokie powinowactwo do receptorów serotoninowych, co sugeruje, że jest odpowiedzialny za euforyczne odczucia związane z żuciem khatu. U myszy katynon wywołuje nerwowe pobudzenie i powtarzające się drapanie, podobne do tych związanych z amfetaminą. Działanie katynonu osiąga swój szczyt w ciągu 15 do 30 minut, przy czym prawie 98% substancji jest metabolizowane przez wątrobę do norefedryny.
Z drugiej strony, mechanizmy działania katynonu nie są tak dobrze poznane, ale uważa się, że działa on na receptory adrenergiczne, wyzwalając uwalnianie adrenaliny i noradrenaliny. U ludzi okres półtrwania katyny wynosi około trzech godzin. Lek bromokryptyna może być stosowany w celu zmniejszenia głodu i objawów odstawienia w ciągu 24 godzin.
Podczas żucia liści khatu zarówno katyna, jak i katynon są uwalniane i wchłaniane przez błony śluzowe jamy ustnej i wyściółkę żołądka. Badania na zwierzętach laboratoryjnych wykazały, że katyna i katynon wpływają na wychwyt zwrotny epinefryny i norepinefryny, powodując, że organizm wolniej przetwarza te neuroprzekaźniki, co prowadzi do czuwania i bezsenności związanej z używaniem khatu.
Katynon wykazuje wysokie powinowactwo do receptorów serotoninowych, co sugeruje, że jest odpowiedzialny za euforyczne odczucia związane z żuciem khatu. U myszy katynon wywołuje nerwowe pobudzenie i powtarzające się drapanie, podobne do tych związanych z amfetaminą. Działanie katynonu osiąga swój szczyt w ciągu 15 do 30 minut, przy czym prawie 98% substancji jest metabolizowane przez wątrobę do norefedryny.
Z drugiej strony, mechanizmy działania katynonu nie są tak dobrze poznane, ale uważa się, że działa on na receptory adrenergiczne, wyzwalając uwalnianie adrenaliny i noradrenaliny. U ludzi okres półtrwania katyny wynosi około trzech godzin. Lek bromokryptyna może być stosowany w celu zmniejszenia głodu i objawów odstawienia w ciągu 24 godzin.
Skutkiżucia liści Khat
Skutki doświadczane przez osobę żującą khat można podzielić na pożądane (występujące w ciągu pierwszej godziny) i niepożądane (pojawiające się pod koniec fazy pożądanej i trwające przez kilka godzin).
Osoby żujące khat często zgłaszają uczucie radości, zwiększonej energii, podniecenia, euforii, zwiększonej czujności, poprawy samooceny, zwiększonej koncentracji, zwiększonego libido, zwiększonej kreatywności, lepszych umiejętności komunikacyjnych, lepszej zdolności kojarzenia pomysłów i subiektywnej poprawy wydajności pracy. Istnieją jednak również negatywne doświadczenia związane z żuciem khatu, takie jak nadmierna gadatliwość, nadpobudliwość, trudności ze snem, drażliwość, niepokój, wrogość, epizody psychotyczne, histeria i depresja. Długotrwałe używanie khatu może prowadzić do problemów kardiologicznych, neurologicznych, psychologicznych i żołądkowo-jelitowych. Spożycie khatu prowadzi do zwiększenia częstości akcji serca i ciśnienia krwi u ludzi ze względu na pośrednie działanie sympatykomimetyczne katynonu, które utrzymuje się przez około 3-4 godziny po użyciu.
Obecność garbników w liściach khatu powoduje cierpkość i może powodować zapalenie przełyku, zapalenie żołądka i rogowacenie błony śluzowej jamy ustnej. Badania wykazały, że u około 50% osób żujących khat rozwija się rogowacenie błony śluzowej jamy ustnej, które może prowadzić do raka jamy ustnej. Dodatkowo, po spożyciu khatu, katynon działa jako środek tłumiący apetyt poprzez wpływ na podwzgórze, prowadząc do opóźnień w opróżnianiu żołądka.
Osoby żujące khat często zgłaszają uczucie radości, zwiększonej energii, podniecenia, euforii, zwiększonej czujności, poprawy samooceny, zwiększonej koncentracji, zwiększonego libido, zwiększonej kreatywności, lepszych umiejętności komunikacyjnych, lepszej zdolności kojarzenia pomysłów i subiektywnej poprawy wydajności pracy. Istnieją jednak również negatywne doświadczenia związane z żuciem khatu, takie jak nadmierna gadatliwość, nadpobudliwość, trudności ze snem, drażliwość, niepokój, wrogość, epizody psychotyczne, histeria i depresja. Długotrwałe używanie khatu może prowadzić do problemów kardiologicznych, neurologicznych, psychologicznych i żołądkowo-jelitowych. Spożycie khatu prowadzi do zwiększenia częstości akcji serca i ciśnienia krwi u ludzi ze względu na pośrednie działanie sympatykomimetyczne katynonu, które utrzymuje się przez około 3-4 godziny po użyciu.
Obecność garbników w liściach khatu powoduje cierpkość i może powodować zapalenie przełyku, zapalenie żołądka i rogowacenie błony śluzowej jamy ustnej. Badania wykazały, że u około 50% osób żujących khat rozwija się rogowacenie błony śluzowej jamy ustnej, które może prowadzić do raka jamy ustnej. Dodatkowo, po spożyciu khatu, katynon działa jako środek tłumiący apetyt poprzez wpływ na podwzgórze, prowadząc do opóźnień w opróżnianiu żołądka.
Długoterminowi użytkownicy khatu są podatni na rozwój powikłań, w tym ostrych i przewlekłych chorób wątroby. Przewlekłe stosowanie khatu może prowadzić do zapalenia wątroby, zwłóknienia i marskości wątroby. Używanie khatu wpływa również na zdrowie reprodukcyjne człowieka, prowadząc do obniżenia liczby i ruchliwości plemników u osób uzależnionych. Co więcej, khat ma działanie teratogenne na kobiety w ciąży. W dużych dawkach khat może wywoływać chorobę maniakalną charakteryzującą się urojeniami wielkościowymi lub psychozą schizofreniczną z urojeniami prześladowczymi. Na szczęście w większości przypadków objawy te ustępują po odstawieniu khatu i podaniu leków przeciwpsychotycznych. Istnieje jednak prawdopodobieństwo ponownego pojawienia się epizodów psychotycznych po wznowieniu używania khatu. Krótko- i długoterminowe skutki fizyczne spożycia khatu zostały dokładnie udokumentowane w oparciu o zaangażowane układy fizjologiczne i zostały podsumowane na załączonym obrazku.
Podsumowanie
Podsumowując, khat, rodzima roślina kwitnąca występująca we wschodniej i południowej Afryce, zawiera substancje psychoaktywne katynon i katynę, prowadzące do różnych pożądanych i niepożądanych efektów podczas żucia. Podczas gdy użytkownicy mogą doświadczać uczucia szczęścia, energii i lepszej komunikacji, istnieją potencjalne negatywne konsekwencje, w tym bezsenność, niepokój i komplikacje zdrowotne. Ponieważ status prawny khatu jest różny na całym świecie, świadomość zagrożeń i skutków jego zażywania jest niezbędna do odpowiedzialnego korzystania z niego.
